NEVŞEHİR DOĞUMLU GAYRİ-MÜSLİM KÖKENLİ SİYASETÇİLERDEN AV. MİHAL KAYAOĞLU

Mihal Kayaoğlu, 1893 yılında Ürgüp ilçesinde Rum bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Hukuk Fakültesini bitirdikten sonra bir süre İstanbul’da serbest avukat olarak çalışmıştır. Ailesinin Kurtuluş Savaşı yıllarında İstanbul’a göç ettiği bilinmektedir.

Mihal Kayaoğlu’nun soyadı bazı kaynaklarda Kayakoğlu olarak da yer almaktadır.  Cumhuriyet döneminde milletvekilliği, kurucu meclis üyeliği veya senatörlük yapmış 20 azınlıklar mensubu parlamenterden biridir.

Osmanlı Mebusan Meclisi ilk kez seçildiğinde 69'u Müslüman ve 46'sı gayrimüslim olmak üzere 115'tir. İlk Osmanlı Mebusan Meclisi 19 Mart 1877 Pazartesi günü Dolmabahçe Sarayında Padişah II. Abdülhamit tarafından açılmıştır. Mebusan Meclisi'nin ilk reisi padişah tarafından atanan Ahmet Vefik Paşa'dır.

III. dönem Meclis-i Mebusanı'nda 142 Türk,  60 Arap, 25 Arnavut, 23 Rum, 12 Ermeni (bunlara 4 Taşnak ve 2 Hınçak mensubu dahildi), 5 Yahudi, 4 Bulgar, 3 Sırp, 2 Ulah ve 1 Asuri (Dawud Bey Yusufani, Musul Vilayeti) mebus bulunmaktadır.

Cumhuriyet’in ilk yıllarında savaş döneminin etkisi ile gayri Müslümlerin meclis dışında kalmayı tercih ettikleri görülmektedir.

T.B.M.M. 7. Dönem'de (1943-1946), Atatürk'ün azınlıklar için Mecliste ayırma kararı aldığı üzere, 28 Şubat 1943 günü yapılan seçimde bağımsız Ankara milletvekili seçilmiştir. Mazbatasını Meclis Genel Kurulu'na ibraz etmesinin ardından Ankara'nın temsilcileri arasındaki yerini almıştır. Av. Mihal Kayaoğlu'nun bağımsız milletvekili görevi 5 Ağustos 1946'da sona ermiştir.

Gayrimüslim azınlıklardan sembolik sayıda milletvekili adayı göstermek ve meclise sokmak Atatürk ve tek parti döneminde bir "teamül" olmuş ve sonraki seçimlerde, Demokrat Parti'nin iktidarı döneminde de uygulanmış bir "politika" olarak siyaset tarihindeki yerini almıştır. Gayrimüslimlerin meclise girmesine Dolmabahçe'de karar verilmiştir: 2 Şubat 1935'te Atatürk başkanlığında Dolmabahçe'de toplanan CHF Umumi Riyaset Divanı, Umumi İdare Heyeti, CHF Meclis Grubu İdare Heyeti ve İcra Vekilleri, yeni seçimle ilgili müzakerelerde bulunmuşlardır. Bu müzakerelerde, yapılacak olan milletvekili seçimlerinde bağımsız adaylar arasında azınlıklara da yer verilmesine karar verilmiştir.

Yararlanılan Kaynak;

(Güneş, İhsan, Türk Parlamento Tarihi TBMM V. Dönem- Özgeçmişler, II. Cilt, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları No:26, Ankara, 2001, s. 284, 285.)