“CEMAL’İM” TÜRKÜSÜNÜN ÖYKÜSÜ

BİR ÜRGÜP TÜRKÜSÜ OLAN “CEMAL’İM” TÜRKÜSÜNÜN ÖYKÜSÜ

Bir Ürgüp türküsü olarak bilinen “Cemal’im” türküsünün sözleri, öldürülen Cemal’in eşi Şerife tarafından yakılmış ve Ürgüplü halk ozanı Refik Başaran tarafından seslendirilmiştir. Türkünün daha sonra Avanoslu Selahaddin ve Nida Tüfekçi tarafından seslendirildiği bilinmektedir.

Ürgüp ilçesi Karlık Köyü doğumlu olan Şerife, 93 yaşında, 30 Kasım 1993 günü vefat etmiştir. Oğlu İsmet Aksoy’un anlatımlarına göre, 14-15 yaşlarında Cemal'le evlenmiş, mutlu geçen birkaç yılı, Cemal'in öldürülmesiyle sona ermiş, bu ölüm olayından sonra Cemal’den olan bir oğlu ile ortada kalmıştır. Genç yaşta dul kalan Şerife, başkasına gelin gitmesin diye Cemal’in yeğeni Hayrullah ile evlendirilmiştir. Şerife'nin daha sonra evlendiği Hayrullah'tan olan oğlu İsmet Aksoy’un aktarımlarına göre, Cemal’im türküsünün tam metni şöyledir:

“Şen olasın Ürgüp dumanın gitmez
Kıratın acemi konağı tutmaz
Oğlun da çok küçük yerini tutmaz

Cemal'im Cemal'im algın Cemal'im
Al kanlar içinde kaldın Cemal'im

Ürgüp'ten de çıktığını görmüşler
Kıratının sekişinden bilmişler
Seni öldürmeye karar vermişler

Cemal'im Cemal'im algın Cemal'im
Al kanlar içinde kaldın Cemal'im

Cemal'in giydiği ketenden yilek
Al kana boyanmış don ile göynek
Sana nasip oldu ecelsiz ölmek

Cemal'im Cemal'im algın Cemal'im
Al kanlar içinde kaldın Cemal'im

Ürgüp'ten de çıktın kırat kişnedi
Üzengiler ayağını boşladı
Yağlı kurşun iliğine işledi

Cemal'im Cemal'im algın Cemal'im
Al kanlar içinde kaldın Cemal'im

Karlık ile Başkadın pınar arası
Çok mu imiş Cemal'imin yarası
Ağlayıp geliyor garip anası

Cemal'im Cemal'im algın Cemal'im
Al kanlar içinde kaldın Cemal'im

Cemal'in giydiği kadife şalvar
Dükkanın kilidi cebinde parlar
Oğlun da çok küçük beşikte ağlar

Cemal'im Cemal'im algın Cemal'im
Al kanlar içinde kaldın Cemal'im

Kıratın üstünde bir uzun yayla
Ne desem ağlasam kaderim böyle
Gidersen Ürgüp'e sen selam söyle

Cemal'im Cemal'im algın Cemal'im
Al kanlar içinde kaldın Cemal'im

Kıratım başımda oturmuş ağlar
Cemal'a dayanmaz şu karlı dağlar
Üzüm vermez oldu Karlık'ta bağlar

Cemal'im Cemal'im algın Cemal'im
Al kanlar içinde kaldın Cemal'im

Giden Cemal gelir mi de yerine
İçerimde yaram indi derine
Cemal düştü kahpelerin şerine

Cemal'im Cemal'im algın Cemal'im
Al kanlar içinde kaldın Cemal'im”

Ürgüp'ün Karlık köyünün varlıklı bir ailesinden olan Cemal, Ürgüp-Karlık yolunda pusuya düşürülerek öldürülür. Köyde herkes tarafından sevilip sayılan Cemal'in ölümüne üzülmeyen olmaz. Eşi Şerife ise acılarını, yaktığı ağıtla hafifletmeye çalışır. Şerife’nin Cemal’den yetim kalan bir oğlu da vardır, adı Mustafa. Yetim Mustafa, birkaç yıl sonra tarlada hasat zamanı bir atın tepmesi sonucu yaşamını yitirmiştir.

İsmet Aksoy’un anlatımlarına göre ağıt, Şerife'nin ikinci kocası Hayrullah'ın sonraki yıllar Refik Başaran'a, "Herkese bir türkü okudun ama, bana okumadın" diye sitem etmesi üzerine Cemal türküsünü plağa okur. Cemal, Hayrullah'ın aynı zamanda amcasıdır. Kuşkusuz Cemal’in öldürülmesi, eşi Şerife kadar yeğen Hayrullah'ı da etkilemiştir.

12 Mayıs 2004 tarihinde yaşamını yitiren Şerife hanımın oğlu İsmet Aksoy, özel blogunda yazdığı anılarında, “Cemal, babamın amcasıdır. Onun öldürülmesi, annem kadar babamı da üzmüştür. Ölen ölmüştür ve yapılacak bir şey yoktur. Bu türkü, Başaran yahut başkaları tarafından söylenince tüm aile bireyleri bir burukluğun içine düşerdi. Annem aradan uzun zaman geçmesine rağmen Cemal’i derinden sevdiğini, onu asla unutmayacağını söylerdi. Babam da annem Şerife’nin Cemal’e duyduğu derin bağlılığı anlayışla karşılamıştır. Öyle ki oğullarından üçüncüsüne yani benim küçük kardeşime, ölen Cemal anısına babam tarafından Cemal adı konmuştur.” (İsmet Aksoy, Özel internet Sitesi)

Karlık Köyü ve Damsa Köyü yaşlılarının dilden dile anlattıklarına göre, Cemal, varlıklı ve düzgün bir insandır. Ancak yanında bulunan dayısı “çapkın”dır. Bugünkü adı Taşkınpaşa olan Damsa’dan Ürgüp’e doğru yola çıktıklarında düşmanlarınca takip edilerek tuzağa düşürülmüş, ateş açılmış ve ilk ateşte Cemal ölmüştür.

Osman Bölükbaşı’nın yeğeni araştırmacı Hasan Şahin, yöre türkülerine hayrandır. Eski taş plakları toplamıştır. Cemalim türküsü, onu da etkileyen türkülerin başında gelmektedir. O nedenle yöre türkülerinin öykülerini gücü yettiğince araştırmaya ve ortaya çıkarmaya çalışmıştır.

Şerife hanımın öldürülen eşine yazdığı bu ağıtın Ürgüp ve bölgesinde bir hayli etkili olduğu, çocuklara konulan “Cemal” isminin fazlalığından da anlaşılmaktadır.

Karlıklı Şerife’nin öldürülen eşi için yaktığı ağıtın uzun yıllar daha dillerde türkü olarak dolaşacağı anlaşılmaktadır.