Hayatı, yaşamı, varlığı oluşturan,  varlığa vücut veren ruh, düşünce, mantık, kültüre dönüşen algı zamanla kendiliğinden mi oluşur “Nehirlerin akış yatağını oluşturması gibi” yoksa, topluma, Ulusa, Millete kimlik, varlık ve ruh kazandıran düşün adamları, bilgeler, edebiyatçı ve dinin, inancın öğreticileri, tasavvufçuları mı etkili olur? Ulusu oluşturan bütün unsurlar Ulusa ruh veren yeni düşüncenin etkisi altında kalır, onların yaratmaya çalıştığı öğretiden etkilenerek yaşam, dünya görüşleri şekillenir. Bu insanlar Ulus içinden çıktığı gibi evrensel, diğer milletlerin yarattığı değerlerden de etkileşim, kazanım olur.

Bundandır ki yaşadığımız her dönemin sanatçı, siyasetçi, tasavvufçu ve akla gelebilecek diğer meslek ve kurum temsili profili değişir, değişmek durumunda kalır. Çünkü toplumun o kurum adına beklentisi, algısı değişmiştir. Toplum, hizmet aldığı dinlemek, izlemek durumunda kaldığı muhatabı zorlamakta, aklında oluşturduğu inancın gereğine zorlamakta, bu yönlü çalışma, üretim, icraat beklemektedir.

Birinci dünya Uluslarının yurttaşlarındaki siyaset algısı, parti yaklaşımı üçüncü dünya yurttaşıyla aynı değil. Üçüncü dünya  Ülkesinde demokratik ortam varsa; karşınıza kemikleşmiş ölümcül ideolojik partizanlık ve düşman kamları bulursunuz. Onların partiden, siyasetçiden anladıkları benim partim, benim Ülkemin kurtarıcısı mantığıdır.

Oysa  demokratik bilincin ve yurttaşlık bilincinin geliştiği birinci dünya Uluslarında oluşan siyasi algı hiç öyle değil. Yurttaş  partizan olmadığı gibi partili de değil. Halkın partisi tutmaz, siyasetle yakından ilgili olmayan yurttaşın partisi olmaz, olmamalı. Devletin kafasındaki ve milletin düşündüğü idealler çelişmez ortak bir ideoloji söz konusu olur. Vatandaş partiye, partiliye değil, toplumda gelişme gösteren insani, medeni öğelerin gelişme göstergelerine bakar. Talep ettiği hakların ne ölçüde gelişme gösterdiğine bakarak değerlendirme yapar, yapmak durumunda kalır. Aldığı eğitim toplumun genel kültürü bu yönlü hareket etmeyi zorunlu kılar.

Amsterdam’da bulunduğum esnada, bir kütüphanede kitap edinirken şunu fark ettim; yaşları doksana varan insanlar ellerinde bastonlarıyla kitap alıyorlardı. Sonra edindikleri kitaplar çok kalın, az sayfalı değil, en az binin üzerinde, inanamadım ama geç de olsa anladım.

Toplumu öldürmekten öte daha güçlü etkin ve sürekliliği, kalıtsallığı olan hastalık, okumama hastalığı olduğu gibi; araştırmadan, hiç bilgi edinmeden ben biliyorum hastalığı marazı. Okuyup araştırmadan ve/veya sorarak bilgi edinilmediği zaman diğer yanda ben biliyorum marazası kendiliğinden doğal olarak kendine alan açıyor. Yazılarımı minnacık oranda takip edenlerin büyük eleştirisi, içeriğinden çok makalenin uzunluğuna bakıp, “gözlerini kaçırmak” “iyi ama çok uzun yazıyorsun” diyorlar. Ben uzun yazmıyorum; okunası bulmuyor veya alışkanlık edinmemişiz.

Toplumu oluşturan fertlerin yurttaşlık bilinci gelişme gösterdiği ölçüde beklentileri de farklılık arz edecek konuları tanımlama cesareti gösterecektir ve görüp anladıklarına bir mana ve anlam verecektir. Yani varlığı kendisi tanımlayacak ve vücut verecektir. Dogma ideolojilerin mali, siyasi, politik istismarcıların alan açmasına araç olmayacaktır.

ETKİLEYİCİ ÖYKÜLER

Çevremdeki insanları dinlemeyi önemser, onların yaşamlarındaki deneyimlerine değer verir çok öğretici bulurum. İnsan kendi yaşadığı dönemin eseridir. O dönemin imanını, inancını temsil eder. Baksana bizim yaşadığımız çağın insanı Tanrı’ya, onun Peygamberine, kitabına inanmak için Allah’ta mucize istemediği gibi bu yönlü beklenti içine girmeyi kendine yakıştırmıyor, imanı hicap ediyor, utanıyor.  Hatta şunu görüyorum, bırakın Tanrı inancına yönelik mucize beklentisini ”manaya yönelik” maddesinde, dünyalık işlerinde de Allah’a yönelip dua ederek talepte bulunurken diğer yandan sebeplere yönelik gayretini artırmakta yılmaksızın çalışmaktadır.

Eskilerden gelen öğreti, geçmişte mucize beklentileriyle oluşan inancı kıyaslıyor ve bugünün imanını yerin dibine sokup “zaman imanı kurtarma zamanı” kendine alan açıyor, açmış; artık durumu sen değerlendir.

İnsanı diğer canlılardan ayıran ruhsal farklılık, düşünmesi olarak biliyoruz, doğru. Bilgiyle doğru bilgiyle düşünmek durumu, bu farklılığın ana belirleyicisi; yoksa günümüzde diğer durumda kalan kategori “insanımsı” istemesek de bilenler ile bilmeyenlerin yarattıkları yaşam alanı, medeniyet kıyas kabul etmez fark yaratıyor. Toplumun bir yakasında yan bakmak, yan baktın cinayeti işleniyor... Öteki diğer bölgede tebessüm, selamlaşma ve iltifat, sevgi iklimi hakim oluyor ...

Değil mi, Başbakan Mecliste döktüğü kahveyi kendisi temizliyor...