İstinaf Mahkemeleri, Yargıtay’ın yükünü hafifletmek için, mahalli mahkemelerden verilen kararların temyiz mahkemesine gitmeden önce, yasayla belirlenen bazı kararların itiraz üzerine incelenmeleri için kurulmaktadır.
Bu konu ile ilgili bir anımı burada paylaşmak isterim. Yıl 1976... CHP iktidara hazırlanmaktaydı. Sayın Bülent Ecevit'in adının dağlara ve taşlara "Karaoğlan" diye yazıldığı yıllar idi. Nitekim 1977 yılında yapılacak Genel Milletvekili Seçimlerinde CHP yüzde 40' ın üzerinde oy alacaktı.
27-30 Kasım 1976 tarihinde CHP'nin yeni Tüzük ve Program Kurultayı toplanmıştı. Ben de Nevşehir'den Kurultay Delegesiydim. İsteğim üzerine ve Kurultayca uygun görülerek Program Komisyonunda görev aldım. Merhum Sayın Bülent Ecevit'in Genel Başkan olarak hazırlamış olduğu Program Taslağı üzerinde çalışma yapılıyordu. Kim önerdi ise, Sayın Ecevit, Program Taslağının Hukuk Düzeni Bölümünde yapılacak düzenlemede İstinaf Mahkemelerinin kurulmasını Programda ele almıştı.
Bu konu görüşülürken söz alarak, bugün Türkiye'de İstinaf Mahkemelerinin kurulmasının mümkün olmadığını dile getirdim. Bunun üzerine Sayın Ecevit, o yıllarda partinin hukuk müşaviri olan merhum hocamız Prof. Faruk Erem'e telefon ederek görüşünü aldı. Hocamız da benim dediğim gibi görüş bildirdi ve Programa bu konu alınmadı.
Aradan uzun zaman geçti. AKP Hükümeti 26 Eylül 2004 tarihinde, 5235 sayılı yasa ile İstinaf Mahkemelerinin Bölge Adliye Mahkemeleri (İstinaf Mahkemeleri) adı altında, iki yılda kurulmasına dair bir yasa çıkardı. İki yılda bunu kuramadı.
12.1.2011 tarihinde, 6100 sayılı yasa ile HMUK'unda yapılan değişiklerle bu konuyu yeniden ele alarak, HMUK'un 341-360 maddeleri ile, İstinaf Mahkemeleri ismi ile bunların nasıl kurulacağını yasalaştırdı. Bu yasa, 01.10.2011 tarihinde yürürlüğe girdi. Bu yasanın geçici 1. maddesi ile, bu mahkemelerin kuruluşunun Resmi Gazete ile ilan edileceği hükmünü getirdi. Yine aradan üç yıl geçmesine rağmen, bu mahkemeler kurulup faaliyete geçemedi. Haricen duyduğumuza göre, 2015 yılında faaliyete geçecekmiş.
Bu anımı neden mi naklettim? Benim 1976 yılında ileri sürdüğüm görüşün üzerinden 39 yıl geçmesine rağmen, bu mahkemeler halen kurulup faaliyete geçememiş ve zaman beni haklı çıkarmıştı da ondan...